Psychoterapią nazywany jest sposób leczenia, który wykorzystuje rozmaite
umiejętności oparte na wiedzy teoretycznej, mające na celu pomóc pacjentowi.
Szkoły psychoterapii oferują przyszłym psychoterapeutom kształcenie w
ramach określonych nurtów terapeutycznych, których ilość i rodzaj zmienia się wraz z doświadczeniami i rozwojem badań w tym zakresie.
Współczesne tempo życia w wielu wypadkach wyklucza wieloletnią terapię z
psychoanalitykiem, obejmującą kilka spotkań tygodniowo. Konieczność dostosowania
sposobu terapii do obecnych możliwości powoduje stopniowe zanikanie jednych kierunków
oraz pojawienie się i rozwój innych. Dobór możliwie najskuteczniejszej metody leczenia
dla konkretnego przypadku możliwe jest poprzez zapoznanie się z podstawowymi
nurtami psychoterapeutycznymi. Warto przy tym pamiętać, że podstawą, umożliwiającą
efektywną terapię jest właściwa diagnoza problemu, która czasem nie jest prosta i wymaga
czasu.
Nurt poznawczo-behawioralny
Jest to podejście, które szczególnie w początkowej fazie terapii, skoncentrowane jest na
kłopotach pacjenta występujących w czasie teraźniejszym. Terapia ma na celu nauczenie
danej osoby umiejętności i odpowiednich zachowań, które nie tylko pozwolą
rozwiązać aktualne trudności, ale też powstrzymają ewentualne nawroty .
Podstawą myśli poznawczo-behawioralnej jest koncepcja, zakładająca, że to samoocena i
podejście do własnej roli w świecie ma decydujące znaczenie w kwestii postępowania.
Terapia skupia się na sferze poznawczej, obejmującej sposób myślenia oraz strefie
behawioralnej, skupiającej się na wprowadzaniu zmian w zachowaniu. Leczenie trwa
zazwyczaj kilka- kilkanaście tygodni a rolą psychoterapeuty jest pomoc w zrozumieniu źródła
problemu i znalezieniu możliwych sposobów jego zwalczania. Przypadłości, przy których
często z powodzeniem wykorzystywane jest podejście poznawczo-behawioralne to m.in.
bulimia, depresja, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne czy też zespół stresu pourazowego.
Nurt humanistyczno-egzystencjalny
Specyfika tego podejścia polega przede wszystkim na stosunku do pacjenta, który
traktowany jest jako indywidualna jednostka, zmagająca się z trudnościami, nie zaś jak
osoba chora. Celem terapii humanistyczno-egzystencjalnej jest wzrost świadomości
badanego wobec własnego “ja” i położenia w określonej sytuacji.
Nurt humanistyczny znajduje zastosowanie w większości przypadków, w szczególności w przypadku terapii z o niskiej samoocenie, nie łatwo nawiązującymi relacje z innymi ludźmi.
Fundamentalne znaczenie w podejściu humanistyczno-egzystencjalnym ma autentyczność
relacji oraz pełne zrozumienie ze strony psychoterapeuty, który wciela się bardziej w rolę
przewodnika niż lekarza.
Nurt psychoanalityczny
Swój początek ma w psychoanalizie sformułowanej przez Zygmunta Freuda i odwołuje się
głównie do elementów nieświadomości, przeszłości pacjenta oraz ewentualnych zaburzeń
osobowości. Podejście psychoanalityczne koncentruje się na indywidualnych
doświadczeniach danej osoby w odwołaniu do jej przeszłych i obecnych
doświadczeń. Odbiór i interpretacja oparta o wolne skojarzenia pomaga w zrozumieniu
siebie i odnalezieniu źródła dolegliwości.
Terapia psychoanalityczna jest procesem długotrwałym, w którym istotną rolę
odgrywa systematyczność oraz zastosowanie się do specyficznych zasad i
warunków, w jakich jest przeprowadzana. Zazwyczaj pacjent zajmuje miejsce w fotelu lub
na kozetce, natomiast terapeuta znajduje się za jego plecami, aby uniknąć kontaktu
wzrokowego, który może swobodę w opisywaniu przeżyć i emocji.
Nurt psychodynamiczny
Podobnie jak podejście psychoanalityczne zrodził się z Freudowskiej psychoanalizy i ma
szerokie zastosowanie w leczeniu wielu przypadłości, tj. zaburzenia afektywne, nerwice czy
stany lękowe. Terapia psychodynamiczna opiera się na założeniu, że zasadniczy wpływ
na obecne kłopoty i konflikty mają nie do końca świadome, wewnętrzne potrzeby,
mechanizmy i emocje pacjenta.
Podobnie jak w przypadku podejścia humanistycznego terapeuta spełnia raczej funkcję
słuchacza i przewodnika, ułatwiając dzielenie się odczuciami i przemyśleniami.
Psychoterapia trwa od kilku miesięcy do kilku lat i kładzie nacisk na dość częste i regularne
wizyty.
Nurt systemowy
Podejście systemowe skutecznie sprawdza się głównie w przypadku terapii grupowej, dla
rodzin oraz par. Odwołuje się do teorii systemów, zakładającej, że niemożliwa jest
analiza człowieka i jego zachowań bez uwzględnienia środowiska, w którym się
znajduje, gdyż każdy uwikłany jest w sieć wzajemnych zależności.
Rola terapeuty polega na zadawaniu pytań i kierowaniu rozmową przy maksymalnym
zachowaniu dystansu i neutralności osądów. Zdarza się, że w trosce o pełen obiektywizm w
psychoterapii udział bierze dwójka terapeutów.
Nurt Gestalt
Jest to podejście sformułowane na podstawie teorii homeostazy, wedle której każdy
człowiek dąży do osiągnięcia i utrzymania harmonii. Psychoterapia Gestalt kładzie nacisk
na szczerą i bezpośrednią relację z terapeutą oraz koncentrowanie się na konkretnych
trudnościach, występujących w czasie teraźniejszym. Kluczowym elementem terapii jest
egzystencjalny dialog między pacjentem a psychoterapeutą. W przerwach między
spotkaniami stosuje się również rozmaite zadania, testy i eksperymenty, które przyspieszają
i zwiększają skuteczność terapii.
Terapia w nurcie Gestalt bardzo dobrze sprawdza się nie tylko w walce ze stanami
depresyjnymi, fobiami czy problemami emocjonalnymi, ale również w przypadku osób,
chcących rozwijać się emocjonalnie i dążyć do samorealizacji.
Nurt integracyjny
Nazywany bywa również integratywnym lub eklektycznym. Wychodzi on z założenia, że ze
względu na ogrom wpływów i kontekstów dotyczących źródła problemów nie sposób opierać
się jedynie na jednym podejściu. W zależności od rodzaju dolegliwości i indywidualnych
cech danej osoby psychoterapeuta czerpie z różnych nurtów, wybierając
poszczególne metody i techniki.
Jakie nurty psychoterapii wybrać ?
Należy pamiętać, że podczas poszukiwania psychoterapeuty bez przeszkód możesz zadać
pytania dotyczące podejścia psychoterapeutycznego, który stosuje, na czym ono polega i na
jakich aspektach się koncentruje. Jeśli zaś wybrana metoda lub osoba prowadząca nie
spełniają twoich oczekiwań, szukaj do skutku, gdyż relacja z terapeutą ma kolosalny wpływ
na powodzenie terapii.
Artykuł został opracowany w współpracy z specjalistami z poradni psychologicznej „Psychoterapia Co Tam?” https://psychoterapiacotam.pl zlokalizowaną w mieście Warszawa z oddziałami w dzielnicy Bemowo, Targówek, Wilanów i Włochy. To poradnia specjalistów psychologów i psychoterapeutów o różnych specjalizacjach i nurtach psychoterapeutycznych. To miejsce z domową atmosferą gdzie każda osoba może znaleźć szeroki zakres pomocy w niemalże każdej dziedzinie problemów natury psychicznej. Poradnia prowadzi psychoterapię indywidualną dla dorosłych, młodzieży i dzieci, terapia dla par, terapia rodzinna, interwencje kryzysowe. W razie potrzeby wsparcia farmakologicznego dostępni są również psychiatra dla dorosłych i młodzieży oraz psychiatra dziecięcy.
